sobota, 19 czerwca 2010

Fazy wrażliwości


Maria Montessori podkreśla, by wychowywać zgodnie z poziomem rozwoju, w którym znajduje się dziecko, mówiąc: „Dziecko wydaje się posłuszne narzuconemu mu przez naturę, ścisłemu programowi”. Dziecko jest architektem człowieczeństwa, posiada wrodzoną aktywność, siłę rozwojową, energię witalną co prowadzi do rozwoju.
Montessori uważała, że w każdym człowieku tkwi immanentnie plan psychologiczno – duchowego rozwoju. Plan budowy i wrodzona aktywność stanowią klucz do indywidualnego istnienia, te prawa określające rozwój i wzrost tworzą tajemnicę dziecka, która należy wyłącznie na niego.

Montessori wyróżnia wrażliwe fazy, nazywane również wrażliwymi okresami, dla przystosowania określonych podstawowych umiejętności. Podczas tych faz dziecko interesuje się tylko jednym elementem ze środowiska zewnętrznego, z wyłączeniem pozostałych. Dziecko by przyswoić określone umiejętności musi je wielokrotnie powtarzać, co też czyni w naturalny dla siebie sposób. 

Fazy charakteryzują się dużą chłonnością umysłu dziecka dla określonych rzeczy przydatnych w nauce. Jak pisze Maria Montessori: „od tego czasu wszystko staje się dla niego [dziecka] łatwe, żywe i zachwycające”. Podkreśla również, że ważna jest zgodność między wychowaniem i środowiskiem, a fazą wrażliwości. Gdy minie okres szczególnej chłonności osiągnięcia stają się wynikiem pracy żmudnej, związanej z wysiłkiem i nakładem siły woli. Ten czas największego potencjału rozwojowego danej funkcji, psychicznej czy fizycznej, umożliwia jej wykształcenie w jak najpełniejszy sposób.

W rozwoju  dziecka występują fazy:
  • 0 – 6 Mowa, ruch, zachowania społeczne, porządek: Poznawanie otoczenia przez dotyk rękami i językiem, manipulacja przedmiotami. Wrażliwość na mowę. Tworzenie pojąć i określanie relacji międzyludzkich. Ład zewnętrzny przedkłada się na porządek wewnętrzny.
  • 7 – 12 Moralność, sprawiedliwość, dobro i zło, społeczeństwo, wrażliwość na obiektywne właściwości rzeczy: Uświadamianie sobie reguł moralnych, wartości i norm oraz zwrot ku rzeczywistości przedmiotów. Poszukiwanie przyjaźni, potrzeba więzi grupowej. Próba rozpoznawania zasad i praw ustalonych przez dorosłych. Poszukiwanie przywódcy w grupie i posłuszeństwo wobec niego.
  • 13 – 18 Godność osobista, odpowiedzialność społeczna, wiara we własne siły: Odłączanie się od rodziców, szukanie własnych systemów wartości i norm, eksperymentowanie ze swoimi możliwościami, poszukiwanie perspektywy egzystencjalnej.
Wrażliwych faz nie należy wywoływać, ani przyspieszać, one przychodzą w momencie najbardziej optymalnym dla maksymalnego rozwoju w danej sferze. Ważną rolą nauczyciela jest zaobserwowanie, jaka faza dotyczy dziecka i wspomaganie go w rozwoju bez nadmiernej ingerencji. Okresy szczególnej wrażliwości to te okresy w życiu dziecka, w których uczy się łatwiej i szybciej opanowuje określone umiejętności, okresy te są przejściowe. 

Maria Montessori dowodziła, że dziecko w okresie przedszkolnym przeżywa okres przygotowania się do dalszego życia i wstępuje w nie, kładzie fundamenty, które niejednokrotnie decydują o dalszym życiu.

Fazy wrażliwości posiadają takie cechy jak:
- uniwersalność – każde dziecko przechodzi przez fazy wrażliwości,
- współzależność – powiązanie i wzajemny wpływ na siebie faz wrażliwości różnych funkcji,
- zależność czasowa – każda z faz występuje w określonym wieku dziecka,
- widoczność – pojawianie się symptomów, zauważalne dla dorosłych, możliwość określenia w jakiej fazie wrażliwości znajduje się dziecko.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz